Staw kolanowy (łac. Articulatio genus) Kolano
jest największym i jednym z najbardziej skomplikowanym stawem w ludzkim organizmie, jego zadaniem jest bycie stabilnym ponieważ musi utrzymać naszą pionową postawę ciała, nasz ciężar i działać jak amortyzatory u człowieka. Staw kolanowy, łączy kość udową z kością piszczelową. W skład stawu wchodzi również rzepka, która należy do trzeszczek. Głowę stawową tworzą kłykcie kości udowej, panewkę kłykcie piszczeli.
Staw kolanowy, po stawie skokowym jest drugim najbardziej obciążanym stawem człowieka. Ponadto jest narażony na przeciążenia związane z potężną siłą mięśnia czworogłowego uda Rzepka jest jedną z tzw. trzeszczek, czyli dodatkowych elementów kostnych, dzięki którym zyskuje ekonomia pracy stawu.
Kolano składa się z dwóch podstawowych stawów: rzepkowo-udowego oraz udowo-piszczelowego. Funkcjonalnie można dodać jeszcze ruchome połączenie kości piszczelowej i strzałkowej ale o nim innym razem. W stawie udowo – piszczelowych zachodzą dwa podstawowe typy ruchu:
zginanie i prostowanie oraz ślizg połączony z wsuwaniem i wysuwaniem podudzia pod udem.
Więzadło krzyżowe tylne
Więzadło krzyżowe tylne (PCL) jest jednym z głównych stabilizatorów stawu kolanowego. Biegnie od kłykcia przyśrodkowego kości udowej do pola międzykłykciowego tylnego kości piszczelowej. Jego długość wynosi około 4cm.
Więzadła krzyżowe ulegają skrzyżowaniu wewnątrz stawu, skąd pochodzi ich nazwa. PCL w 90% kontroluje tylne wysunięcie piszczeli w stosunku do kości udowej. Za kolejne 10% odpowiadają więzadła poboczne oraz struktury kompleksu tylno- bocznego. Więzadło poboczne przyśrodkowe Więzadło przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego kości udowej, biegnie ku dołowi, kończąc się przyczepem do części przyśrodkowej brzegu podpanewkowego i dalej do kości piszczelowej. Jest zrośnięte z torebką stawową i łąkotką przyśrodkową.
Kość piszczelowa Kość piszczelowa, piszczel ( łac.tibia) – podstawowa kość goleni, leży po stronie przyśrodkowej. Koniec bliższy (głowa kości piszczelowej) ukształtowany jest w postaci kłykcia bocznego i przyśrodkowego; ich powierzchnie stawowe wchodzą w skład stawu kolanowego .
Łąkotki Łąkotki (łac. menisci) – dwa elastyczne twory, zbudowane z tkanki chrzęstnej włóknistej leżące pomiędzy kością udową a piszczelową, będące elementami dodatkowymi stawu kolanowego. Wyróżniamy łąkotkę boczną i łąkotkę przyśrodkową, nieco różniące się wielkością.
Ich zadanie polega na:
• pogłębieniu i dopasowaniu do siebie powierzchni stawowych stawu kolanowego (pomiędzy kością udową a piszczelą)
• umożliwienie ruchów obrotowych w zgiętym stawie kolanowym, poprzez przesuwanie się ich na powierzchni stawowej górnej kości piszczelowej.
Więzadło krzyżowe przednie (łac. ligamentum cruciatum anterius) – wewnątrzstawowe więzadło stawu kolanowego (jest objęte błoną włóknistą, ale również pokryte błoną maziową, dlatego leży na zewnątrz jamy stawowej). Więzadło ma budowę dwupęczkową – pęczki są niezależnie przyczepione do kości udowej i piszczelowej. Uszkodzenie więzadła jest jedną z najczęstszych przyczyn kontuzji u sportowców.