Nie ma jednej uniwersalnej metody operowania paluchów koślawych. Metodę zawsze trzeba dobrać indywidualnie, uwzględniając głównie stopień deformacji i towarzyszące zniekształcenia. Przy niewielkiej koślawości w stawie śródstopno-palcowym palucha, przy braku szpotawości (odstawania w kierunku przyśrodkowym) pierwszej kości śródstopia, gdy największym problemem jest narośl na przyśrodkowej powierzchni głowy I kości śródstopia, wystarczające może czasem się okazać tylko usunięcie wyrośli i korekcja zniekształcenia na tkankach miękkich – wówczas leczenie trwa stosunkowo krótko, często już po wygojeniu rany (ok. 10-14 dni), można funkcjonować niemal jak przed zabiegiem.
Przy większym zniekształceniu stosuje się zabiegi z osteotomią (przecięciem i „innym ustawieniem” – korekcją deformacji) I kości śródstopia, a czasem i kości palucha. Sposobów osteotomii jest wiele, dość popularnym zabiegiem w umiarkowanie nasilonych deformacjach jest osteotomia chevron – wykonywana w dalszej części I kości śródstopia ze stabilizacją śrubą (ewentualnie drutem lub wchłanialnymi pinami), przy większych deformacjach wykonuje się osteotomię u podstawy I kości śródstopia ze stabilizacją drutem lub tytanową płytką lub podwójną osteotomię (w dalszym i bliższym końcu kości).
Jej alternatywą może być tzw. osteotomia scarf – gdzie kość przecina się wzdłużnie i stabilizuje dwiema śrubami. Najczęściej stosowaną osteotomią paliczka bliższego palucha jest osteotomia Akina polegająca na wycięciu klina podstawą zwróconego w kierunku przyśrodkowym i po zamknięciu miejsca osteotomii, ustabilizowaniu go śrubą.
Jeżeli z koślawością palucha współistnieją deformacje innych palców – najczęściej tzw. palce młotkowate – to je również korygujemy w trakcie tej samej operacji – zwykle usztywniając staw międzypaliczkowy. Najprostszym sposobem jest wycięcie stawu i ufiksowanie drutem Kirschnera, ale opracowano również implanty, które pozostają we wnętrzu kości po usztywnieniu.
Wyjątkowo przy koślawości palucha usztywnia się stawy samego palucha, ale usztywnienie rezerwujemy raczej dla zwyrodnienia stawu śródstopno-palcowego pierwszego (paluch sztywny). Paluch sztywny to w zasadzie odrębne zagadnienie (tu oprócz usztywnienia w mniejszych deformacjach można tylko usunąć narośla kostne – osteofity, przy większych stosować trzeba osteotomie, a w znacznie nasilonych deformacjach usztywnić staw śródstopno-palcowy lub zastosować protezę tego stawu).
Długość czasu powrotu do sprawności zależy od tego jak duża była deformacja i jaki sposób leczenia zastosowano, znaczenie ma też wiek pacjentki lub pacjenta.
Przy usunięciu narośli i korekcji zniekształcenie na tkankach miękkich, czasem względną sprawność (chodzenie w normalnym, chociaż luźniejszym obuwiu) można osiągnąć już po 2 -3 tygodniach, ale przy osteotomiach, zwykle musimy poczekać na zrost kości co trwa około 6 tygodni (przy stabilnym zespoleniu płytką lub przy osteotomii scarf lub chevron zespoleniu śrubami, możemy spróbować skrócić czas odciążania w specjalnym obuwiu do około 4 tygodni, co oczywiście nie znaczy, że po tym czasie uzyskaliśmy zrost kostny).
Po 6 tygodniach przestajemy stosować odciążające obuwie, ale nie musi oznaczać to końca leczenia. Czasem występują jeszcze obrzęki lub dolegliwości bólowe. Przy większych zabiegach lepiej zarezerwować sobie około 3 miesiące na leczenie.
Ten temat proponuję zawsze indywidualnie omówić z lekarzem, gdyż nie każdy mówiąc o powrocie do sprawności ma na myśli to samo (np. powrót do pracy za biurkiem, do pracy wymagającej chodzenia, powrót do biegania czy innej aktywności sportowej).